پاسخ به سوالات کلیدی در خصوص افغانستان_شماره سوم (با محوریت توافق آمریکا و طالبان و آینده افغانستان)

در حال حاضر بر اثر اختلافات سیاسی عبدالله عبدالله و اشرف غنی، افغانستان فاقد دولت است و پس از انتخاباتی با درصد مشارکت پایین، هر دوی آنها درصدد تشکیل دولت هستند و تاکنون با دخالت آمریکا این امر را به تعویق افتاده است.
با نزدیک شدن توافق با طالبان، آمریکاییها “زلمی خلیلزاد” را مامور متقاعد کردن عبدالله و غنی به سکوت شد و حالا براساس توافق با طالبان، جریانهای مختلف سیاسی افغانستان جهت تشکیل دولت مشترک بایستی با آنها مذاکره کنند. طالبانی که پس از توافق با آمریکا خود را ناجی افغانستان می‌داند.

۸- پیروز ماجرا کیست؟
طالبان و ترامپ پیروز این ماجرا هستند.
طالبان به واسطه اینکه پس از ۱۸ سال جنگ با آمریکا، موفق به تحمیل خروج از خاک افغانستان به آمریکا و ناتو و آزادی اسرای خود شد. بنابراین پیروز اول این ماجرا طالبان هستند.
آنها همچنین در آینده افغانستان بنا به دو دلیل دست برتر را دارند: ۱- ادعای شکست و بیرون کردن آمریکا ۲- میزان مشارکت پایین در انتخابات ریاست جمهوری اخیر (طالبان مدعیست اکثریت مردم افغانستان طرفدار آنها هستند و بنابراین اکثریت در انتخابات دولت غربگرا مشارکت نکرده اند.)
پیروز دوم این ماجرا ترامپ است. ترامپ برای پیروزی در دوره دوم ریاست جمهوری نیاز به برگ برنده هایی دارد. او در مقابله با ایران ناموفق بوده و توافق با طالبان و بازگرداندن نظامیان آمریکا از افغانستان می‌تواند جبران اشتباهات روسای جمهور گذشته تلقی شود و تبدیل به برگ برنده ای در مناظره ها و تبلیغات انتخاباتی او شود.
بطور کلی این توافق، معامله خوبی برای دو طرف است و برای آنها پیروزی داخلی بزرگی را در پی دارد.

۹- بعد از توافق آمریکا و طالبان چه خواهد شد؟

طبق متن منتشر شده از توافق، میتوان گفت دو طرف راه طولانی‌ای برای رسیدن به خواسته های خود در پیش دارند. خروج نیروهای خارجی، آزادی اسرای طالبان، برداشتن تحریمهای بین المللی علیه طالبان، تشکیل حکومت و… هر کدام بازه زمانی چندین ماهه و انجام تعهدات اولیه را دارد. با توجه به سابقه‌ی آمریکا در بدعهدی و پاره کردن توافقات بین المللی، آینده این توافق نیز مبهم است و هر احتمالی نیز برای پایان آن ممکن است.
بعضا عنوان می‌شود که چون این توافق با حضور و نظارت کشورهایی نظیر پاکستان، ترکیه، قطر، ازبکستان و… امضاء شده است آمریکا نمی‌تواند آنرا رد و یا نقض کند. در پاسخ به این ادعا باید گفت در توافق برجام هم غیر از این نبود و توافق حتی با حضور کشورهای قدرتمندتری نظیر روسیه، چین، انگلیس و… صورت گرفته بود، اما آمریکا طبق سوابقش رفتار کرد و از آن خارج شد.
فارغ از این مسائل کشورهایی که در برابر آمریکا هیچ قدرتی ندارند چگونه می‌توانند تضمین کننده آن باشند؟ علاوه بر این آنها هیچ اطلاعات و نقشی در این توافق ندارند.

۱۰- آینده حکومت افغانستان چگونه خواهد بود؟

طالبان فکر می‌کنند پیروز قاطع این توافق بوده اند و همانطور که در بیانیه هایشان اشاره می‌کنند حکومت آینده را متعلق به جریانی می‌دانند که اکثریت آرا را در انتخابات کسب کند. البته این موضوع دور از ذهن نیست، چرا که در مقابل طالبان هیچ جریان و شخص قدرتمندی وجود ندارد. غالب افراد مطرح شده در مناصب افغانستان اشخاصی ضعیف و یا غربگرا هستند و بدون حمایت کشورهای خارجی اراده‌ای از خود ندارند.
تنها امید جریان ضد طالبان به اتحاد مجدد عبدالله عبدالله و اشرف غنی می‌باشد که این امر بازگشت به خانه اول یعنی ایده‌ی “دولت وحدت” در افغانستان است. (در مطالب گذشته به ایده‌ی “دولت وحدت” که یعنی تقسیم قدرت بین جریانها، اشاره کرده‌ایم. این طرح مضرات زیادی از جمله هرج‌ومرج، فساد سیاسی، ناامنی و… را به دنبال دارد.)
تشکیل دولت وحدت با طالبان نیز امری ناممکن است مگر اینکه در مکتب فکری آنها تغییری حاصل شود. یعنی طالبان گرایشات اقشار خود را از دیوبندی تا سلفی‌گری کنار بگذارد و به غرب گرایش پیدا کند. گذشته از اینها طالبان دولت آینده افغانستان را متعلق به حائز اکثریت آرا می‌داند و حاضر به تقسیم قدرت با هر جریان و شخصی نیست.

۱۱- نقش و موضع کشورهای خارجی در قبال افغانستان و توافق آمریکا با طالبان چیست؟

افغانستان نیز مانند سایر کشورهای اسلامی دارای اقوام و مذاهب مختلفی است، و بنابر این ترکیب، موضع کشورهای صاحب قدرت و دارای نفوذ در جغرافیای افغانستان همانند آمریکا، پاکستان، ترکیه، ایران، روسیه و… شکل می‌گیرد.

جریان های مختلف و صاحب قدرت در افغانستان را می توان به موارد زیر دسته بندی کرد:
۱- جریان غربگرا و وابسته به آمریکا (تیم اشرف غنی)
۲- جریان عبدالله عبدالله که او را هم می‌توان وابسته به آمریکا و اروپا دانست.
۳- جریان طالبان که تحت حمایت قطر و پاکستان و تا حدودی روسیه است.
۴- احزاب شیعه که برخی از آنها مورد حمایت معنوی ایران هستند و بطور کلی از قدرت خاصی در افغانستان برخوردار نیستند و به سبب اختلافات نژادی همواره ناچار به اتحاد با جریانهای دیگر بوده اند.
۵- ژنرال عبدالرشید دوستم که نماینده اقوام ترکمن و ازبک در افغانستان و مورد حمایت ترکیه است.

سایر جریانها نیز از قدرت قابل توجهی برخوردار نیستند و یا افراد قدرتمندی مانند حامد کرزی، گلبدین حکمتیار و عبدالرب رسول سیاف صاحب جریان خاصی نیستند که در دسته بندی ذکر نشده‌اند.

گذشته از اینها در افغانستان فردی مثل “زلمی خلیلزاد” را مشاهده می‌کنیم که در تحولات افغانستان همواره نقش پدرخوانده را دارد و برنامه های پنهان آمریکا، از تشکیل وحدت ملی و تعیین رئیس جمهور تا مذاکرات با طالبان را به راحتی پیاده می‌کند و تمام جریانهای افغانستان محکوم به پذیرفتن حکم او هستند.

۱۲- آمریکا چه خوابی برای آینده افغانستان دیده است؟

برنامه آمریکا برای آینده افغانستان بطور محسوسی پنهانی و مرموز است. آنها در توافقنامه به طالبان امتیازاتی داده اند که گویی طالبان صاحب دولت افغانستان است و از طرفی دیگر بعید بنظر می‌رسد که آمریکا قلب آسیای میانه را به راحتی رها و ترک کند. “سیطره بر افغانستان” یعنی تنظیم نفوذ روسیه، چین و ایران در آسیا، یعنی بهترین پایگاه برای مقابله با این قدرتها و براین اساس بعید است آمریکا بدون برنامه خاصی افغانستان را ترک کنند.

آمریکا با طالبان در متن توافقنامه، بر سر مسائلی از جمله آزادی اسرا، چارچوب صدور روادید و پاسپورت، تشکیل دولت و… مذاکره کرده است که مسئولیت آن با دولت و مردم افغانستان است اما آنها به طور عمدی نادیده گرفته شده اند. بنابراین آمریکا علیرغم به کار بردن عناوین ظاهری، طالبان را بعنوان یک دولت می‌شناسد و نظر مردم، دولت و پارلمان فعلی برای آنها اصلا مهم نیست.
محورهای مورد بحث و بررسی دولت آینده افغانستان، بزودی در مذاکرات بین الافغانی مشخص خواهد شد و آن موقع خواهیم دید که تفاوتهای عمیق نژادی_مذهبی و سهم خواهی جریانهای سیاسی آغازگر چه رقابت خطرناکیست.
شاید آن موقع معنای بیانیه و عفو عمومی رهبر طالبان، طرح پنهان آمریکا برای تجزیه افغانستان و تجمیع تفکرات مختلف در یک حکومت باصطلاح اسلامی را بهتر بتوان فهمید و تحلیل کرد.