ترکیه در شمال عراق چه می‌خواهد؟!
ارتش ترکیه مدت‌هاست که حملات زمینی و هوایی خود را علیه شبه نظامیان پ.ک.ک در رشته کوه‌های شمالی عراق آغاز کرده است. آخرین مورد از رشته عملیات‌های مرزی ترکیه از سال ۲۰۱۹ آغاز شده است که تاکنون منجر به ایجاد ده‌ها پایگاه نظامی ترکیه در منطقه کردستان عراق شده است. این تهاجم گسترده متشکل از دو عملیات با نام‌های «رعد و برق» و «پنجه صاعقه» است که از اواخر ۲۳ آوریل علیه پ.ک.ک در مناطقی از«زاپ»، «متینا»، «آواشین» آغاز شده است. این عملیات گسترده با استفاده از جنگنده، بالگردهای تهاجمی، هواپیماهای بدون سرنشین، واحدهای توپخانه و پیاده نظام تکاور ترکیه در حال پیگیری است.
بر اساس ادعای وزارت دفاع ترکیه در عملیات پنجه رعد و پنجه صاعقه در شمال کردستان عراق، ۱۴۲ عضو حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) شامل یک فرمانده میدانی، توسط نیروهای ارتش ترکیه کشته شده و ۵۷ غار و ۱۱۰ پناهگاه منهدم شده است. پ.ک.ک نیز اعلام کرد با تاکتیک‌های خرابکاری و ضد حمله به نیروهای ترک پاسخ داده است و مدعی شد که نیروهای ترکیه نیز تلفات زیادی متحمل شده است. همچنین نیروهای PKK عنوان کرده اند که ارتش ترکیه در نبردهای منطقه زاپ از سلاح شیمیایی استفاده کرده است.
«سربست صبری»، رئیس شهرداری «کانی ماسی» در منطقه «آمدی» (عمادیه)، در روز ۲۴ اوریل اعلام کرد نیروهای ترکیه حدود ۸ کیلومتر بییشتر در کردستان عراق نفوذ کردند در حالی که نیروهای پیشمرگه کرد (بارزانی) در ایستگاه‌های بازرسی در این شهر حضور داشتند. محاسبات نظامی عملیات «پنجه ببر» ارتش ترکیه، که از اواسط سال ۲۰۱۹ به صورت فازهایی در حال انجام است، شامل مسدود کردن پیشروی پ.ک.ک بین پایگاه‌های خود که از کوه‌های «قندیل» در مرز عراق و ایران تا مرزهای سوریه گسترش یافته است می‌باشد.
به رغم مشکلات داخلی ترکیه، این کشور از پیشبرد اهداف خود در عراق غافل نشده و انجام عملیات ها در فازهای مختلف در کردستان عراق را می‌توان به عنوان بخشی از استراتژی آنکارا برای شکستن کمربند کردنشین که از سوریه تا عراق در امتداد مرزهای طولانی ترکیه با این دو کشور امتداد دارد، تلقی کرد. ترکیه از سال ۲۰۱۶ چندین منطقه در شمال سوریه را تحت عنوان عملیات های “سپر فرات”، “شاخه زیتون” و “چشمه صلح” در جهت محدود کردن نیروهای کرد سوری که وابستگی و نزدیکی بسیاری با پ.ک.ک دارند، تحت کنترل خود در آورده است. در عراق نیز، ارتش ترکیه از مدت‌ها پیش کوشیده است تا با کنترل مسیرهای کوهستانی از دستیابی پ.ک.ک به راه‌های مخفی دسترسی ترکیه و تحرکات آنها در آن سوی مرز جلوگیری کند.
در چند سال گذشته، ترکیه تلاش کرده است تا بصورت عمیق تر در کردستان عراق نفوذ کرده و با ایجاد پایگاه‌های موقت بر روی تپه‌ها و پایگاه های ثابت در شهرهای کوچک شمالی کردستان از دسترسی آنها به جاده‌ها جلوگیری کند و خود نیز تنها از طریق هوایی به پایگاه‌های خود دسترسی داشته باشد. علاوه بر این از پهپادها هم برای جمع‌آوری اطلاعات و هم برای انجام عملیات‌های انتحاری به طور گسترده استفاده کرده است.
نقشه‌ای که در ماه جولای توسط دفتر ارتباطات اردوغان پس از عملیات پنجه ببر منتشر شد، ۳۷ نقطه نظامی ترکیه را در خاک کردستان عراق نشان می‌دهد که بیشتر آنها در مناطق «هفتنین»،«آواشین»، «باسیان» و«خاکورک» دقیقاً آن طرف مرز متمرکز شده‌اند، در حالی که بقیه در مناطقی با عمق ۴۰ کیلومتری مرز قرار دارند. مسیرهای پ.ک.ک بین نوار مرزی و نواحی داخلی کردستان عراق پس از استقرار ارتش ترکیه در ۱۲ موضع در عمق ۱۵ تا ۴۰ کیلومتری بین شهرهای«درکار» و«باتوفا» در منطقه «زاخو» تا حد زیادی مسدود شده است.
«مصطفی سفیک»، تحلیلگر سیاسی مستقر در اربیل نزدیک به پ.ک.ک اعلام کرد: هدف اصلی این عملیات تصرف قله «زندورا» در «متینا» می‌باشد که در مسیر اتصال «هفتنین» به «زاپ» قرار دارد و برای محاصره کامل هفتنین بسیار مهم است. وی اعلام کرد اگر هیچ اعتراضی از سوی آمریکا، عراق و ایران نشود ترکیه ممکن است همچنان سعی در گسترش عملیات داشته باشد. آنکارا نمی‌تواند با کنترل«متینا» از توانایی حرکتی حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) بکاهد، این تحلیگر کرد خطاب به حزب کارگر گفت: پ.ک.ک باید تاکتیک‌های استقرار خود را بررسی کند، زیرا عملیات کوهستان «گارا» نشان داد که استقرار پ.ک.ک در طولانی مدت دیگر ایمن نیست. وی در آخر خطاب به دولت‌های همسایه و هم‌پیمان اعلام کرد: این بار آنها همانطور که حزب دمکرات کردستان (KDP) – حزب حاکم کردستان عراق – با پ.ک. ک اختلاف دارد، سکوت اختیار کرده‌اند. حزب دمکرات کردستان هیچ دخالت مستقیمی در اقدامات ترکیه ندارد اما با آنها مخالفت هم نمی‌‌کند.
بصورت کلی با توجه به سابقه پ.ک.ک و اقدامات خرابکارانه این گروه در مناطق جنوب شرقی ترکیه و سیاست توتالیته ترکیه در قبال اقلیت نه چندان کم جمعیت کُرد در این کشور و تهدیدات امنیتی بسیاری که متوجه آنهاست، بسیار بعید به نظر می‌رسد که ترکیه از اقدامات خود علیه پ.ک.ک در شمال کردستان عراق و شمال سوریه دست بکشد. بهترین راهکار برای پایان به این وضعیت و پایان جنگ های فرسایشی، ثبات و بوجود (روی کار) آمدن دولتی مقتدر در کشور عراق و سوریه است؛ دولت هایی که به اندازه کافی قدرت و توان نظامی و سیاسی داشته باشند که از فعالیت گروه های تروریستی و عوامل آنها در خاک خود جلوگیری کنند و دست ارتشهای بیگانه را از خاک خود کوتاه کنند. تجربه ثابت کرده است حضور نیروهای بین المللی خارجی مانند ناتو و یا قدرت های فرامنطقه ای مانند آمریکا در مناطق مذکور و ایضا در غرب آسیا به هیچ عنوان راهگشا نبوده و تنها منجر به پیچیده تر و طولانی تر شدن جنگ ها در منطقه غرب آسیا و کشورهای مذکور خواهد شد.
دیدگاه