نقش انگلیس در جنگ یمن؛ از فروش تسلیحات به عربستان تا حمایت از افزایش نرخ گمرک در یمن

انگلیس یکی از مهم‌ترین بازیگران فرامنطقه‌ای در تحولات یک دهه اخیر منطقه غرب آسیا است. آنها در راستای یک سیاست چندگانه از بحران‌های به وجود آمده در کشورهای سوریه، عراق، یمن و… استفاده کرده و مداخله فعالی را در این مناطق انجام داده‌اند. در این میان یمن، به لحاظ نقش مهمی که در ارتباط آب‌های قاره آسیا به آفریقا و اروپا دارد، از اهمیت بالاتری برای انگلیسی‌ها برخوردار است. آنها در سالهای ابتدایی جنگ‌های یمن، عراق و سوریه، با اعمال فشار سیاسی، روابط دیپلماتیک و حتی ایفای نقش میانجیگر به فروش تسلیحات و آموزش نظامی‌ در عربستان و عراق پرداخته و سیاست خود را بدون سروصدا پیش می‌بردند. اما این سیاست در ماه‌های اخیر تغییر کرده و نقش مستشاران آنها در منطقه به ویژه در یمن برجسته شده است.

ابعاد سیاست چندگانه انگلیسی چیست؟

۱- ابزار سیاسی و نظامی: سیاست خارجی انگلیس بر بین الملل گرایی و مشارکت با متحدین یا قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای تنظیم شده و این سیاست در قبال بحران یمن نیز همین گونه بوده است. در طول جنگ یمن، ائتلاف سعودی بارها با تسلیحات انگلیسی از جنگنده یورو تایفون و ترنادو تا بمب و موشک‌های مختلف، اقدام به حملات هوایی در شهرهای یمن کرده است. همچنین بیش از ۲۸۰ نفر از مستشاران نیروی هوایی ارتش انگلیس در حال آموزش و کمک به نظامیان سعودی در خاک این کشور هستند. این کمک‌ها علیرغم نقض حقوق بشر (قتل جمال خاشقچی) و تحریم‌های تسلیحاتی برخی کشورهای اروپایی علیه عربستان سعودی همچنان ادامه پیدا کرده و عربستان را به بزرگترین خریدار تسلیحات انگلیسی تبدیل کرده است.

۲- فعالیت و حضور میدانی در یمن: از سویی دیگر مستشاران و دیپلمات‌های انگلیسی در مناطق اشغالی یمن به ویژه در المهره و عدن به صورت میدانی حاضر شده و علناً برای امور این کشور تصمیم گیری و یا تاثیرگذاری می‌کنند. یکی از مهم‌ترین مسائل اخیری که سیاست انگلیس در آن نقش داشته است افزایش ۵۰ درصدی نرخ دلار گمرکی برای واردات کالا در بنادر تحت کنترل ائتلاف سعودی بوده است. این تصمیم به ظاهر توسط شورای عالی اقتصادی دولت مستعفی یمن گرفته شده و ریچارد اوپنهایم، سفیر انگلیس در یمن از آن استقبال و حمایت کرده است. البته این تصمیم واکنشی به اقدامات انصارالله در جلوگیری از صادرات غیرقانونی نفت یمن و تاکید آنها بر پرداخت حقوق کارمندان کل یمن در مذاکرات با میانجی‌گری عمان و سازمان ملل بود و انصارالله با طرح تخفیف ۵۰ درصدی برای واردات کالا از طریق بندر الحدیده به افزایش عوارض دولت مستعفی پاسخ گفت. ابعاد اقدامات بعدی طرفین در این جنگ اقتصادی مشخص نیست و احتمال دارد که این رقابت به توقیف کشتی‌های سوختی و حتی جنگ دریایی کشیده شود.

۳- کنترل آبراه قاره آسیا به آفریقا و اروپا: انگلیس در این امر با سیاست بین المللی گرایی عمل کرده و با ائتلاف بین المللی در دریای سرخ و خلیج عدن موسوم به “نیروهای ۱۵۳” به کنترل آب‌های این منطقه می‌پردازد. آنها همچنین در اشغال جزایر یمن (سقطری، میون، عبدالکوری و…) با امارات مشارکت می‌کنند و از منافع آن بهره‌مند می‌شوند. مشارکت در این ائتلاف و همکاری‌های دوجانبه به آنها اطمینان می‌دهد که می‌توانند با حملات انصارالله از سواحل غربی یمن مقابله کرده و از نفوذ و ارسال کمک‌های ایران به یمن جلوگیری کنند.

انگلیس برای پیشبرد این سیاست چندگانه با قدرت های فرامنطقه‌ای نیز وارد معامله می‌شود. به عنوان مثال: دولت مستعفی یمن پس از جلوگیری انصارالله از صادرات غیرقانونی نفت یمن با سه حمله پهپادی به بندر الضبه و قنا در سواحل جنوب یمن، با کسری بودجه شدیدی روبرو شد. سفیر انگلیس برای کمک به تامین بودجه دولت مستعفی از طریق فروش منابع نفتی و تامین کالاهای اساسی یمن با شائو ژنگ، سفیر چین در یمن وارد مذاکره شد. آنها این مذاکره را با بازی پینگ پونگ (اشاره به دیپلماسی پینگ پُنگ آمریکا و چین در دهه ۱۹۷۰ میلادی) در محل سفارت چین در عدن نشان دادند.

در مجموع انگلیس با اتخاذ سیاست چندگانه از بحران‌های ایجاد شده در کشورهای منطقه به ویژه در غرب آسیا، سوءاستفاده و به نفع خود بهره برداری می‌کند. آنها از سویی با فروش تسلیحات و اعزام مستشاران نظامی به کشورهای عربی در آتش جنگ می‌دمند و از سوی دیگر با پوشش میانجی و صلح طلب به غارت منابع نفتی و ثروت‌های یک کشور می‌پردازند. عملکرد انگلیس در یمن نمونه‌ی خوبی برای این سیاست کثیف است.

بیشتر بخوانید: توافق انصارالله و ائتلاف سعودی؛ چارچوب و موانع مذاکرات اخیر یمن چیست؟

پی‌نوشت ۱: تصویر شاخص این مطلب، مربوط به حضور احمد بن عوض مبارک، وزیر خارجه دولت مستعفی یمن در محل سفارت انگلیس در یمن برای عرض تسلیت به مناسبت درگذشت ملکه انگلیس است.

پی‌نوشت ۲: “دیپلماسی پینگ پنگ” عبارتی معنادار در دنیای سیاست است که به مذاکرات پنهانی آمریکا و چین در دهه ۱۹۷۰ میلادی گفته می‌شود. چین پس از پیروزی انقلاب کمونیستی حدود ۲۵ سال هیچ رابطه‌ای با آمریکا نداشت و برای انجام مذاکرات عادی سازی روابط با هنری کیسینجر، مشاور امنیت ملی دولت ریچارد نیکسون، برگزاری مسابقات پینگ پنگ در پکن را بهانه کردند.