یادداشت: بررسی عملیات احتمالی ترکیه در شمال سوریه

پاسخ متقابل نیروهای دموکراتیک سوریه به حملات مسلحین تحت حمایت ترکیه در شمال سوریه می‌تواند بهترین فرصت و بهانه برای ترکیه جهت حمله به شهرهای شمالی سوریه مانند منبج، تل رفعت و عین العرب باشد.

طی هفته‌های گذشته رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه دفعات متعددی از نزدیک بودن عملیات نظامی ترکیه در مناطق شمالی سوریه خبر داد. وزیر دفاع ترکیه نیز ادعا کرد که کشور ترکیه از شمال سوریه به ویژه از جانب تل رفعت و منبج مورد هدف گروه‌های تروریستی قرار گرفته است و ما مصمم هستیم که عملیات نظامی را آغاز کنیم. برنامه‌ها و طرح‌های عملیات آماده است و همان‌طور که رئیس جمهور اردوغان صحبت کرد، به طور ناگهانی آغاز خواهد شد.

در هفته‌های اخیر، کاروان‌های نظامی ارتش ترکیه از طریق گذرگاه مرزی الراعی وارد مناطق تحت تسلط مسلحین تحت حمایت ترکیه در سوریه شده و افزایش تحرکات ارتش ترکیه در شمال سوریه همزمان با حملات توپخانه‌ای و پهپادی به مواضع نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) در تل‌ رفعت، جنوب مارع، شرق عفرین، حومه‌ی منبج، عین عیسی و منطقه شهبا به‌طور کامل مشهود می‌باشد.

ترکیه که سال‌هاست در تلاش است تا منطقه‌ای حائل در مرزهای خود با سوریه ترسیم کند، پس از آغاز جنگ روسیه و اوکراین به گمان اینکه روسیه نیروهای خود در سوریه را به شدت کاهش می‌دهد، تلاش کرد تا از خلاء قدرت ناشی از خروج نظامیان روسیه بهره ببرد و عمق نفوذ خود را در سوریه افزایش دهد اما در اواسط تیر ماه سال جاری، بیش از ۳۰۰ چترباز ارتش روسیه با هواپیماهای ترابری نظامی به فرودگاه قامشلی منتقل شدند. این موضوع نشان می‌دهد که ترکیه در جلب موافقت روسیه در خصوص آغاز عملیات جدید در شمال سوریه تاکنون ناکام مانده است و روسیه در کنار دولت سوریه در برابر هر گونه تجاوز ایستاده است.

– مناطق احتمالی عملیات ترکیه
با توجه به اینکه شهر قامشلی یکی از مناطق تحت نفوذ دولت سوریه می‌باشد و با در نظر گرفتن اهمیت این شهر برای کُردها و وجود پایگاه روسیه، به‌طور عملی امکان اشغال این شهر توسط ترکیه وجود ندارد اما اوضاع در شهر منبج و تل رفعت کمی متفاوت است. با توجه به سخنان مقامات ترکیه، این دو شهر جزو محتمل‌ترین گزینه‌های عملیات احتمالی ترکیه در شمال سوریه می‌باشند. همچنین احتمالی می‌رود شهر عین العرب (کوبانی) نیز در لیست اهداف عملیات آتی ارتش ترکیه باشد.

– اهداف عملیات ترکیه در شمال سوریه
یکی از اهداف اصلی عملیات در شمال سوریه، ایجاد منطقه امن و در عمق ۳۰ کیلومتری سوریه می‌باشد تا ترکیه به زعم خود تهدیدات امنیتی را از مرزهای مشترک خود با سوریه دور سازد.
هدف دیگر از این عملیات نیز یکپارچه کردن این مناطق می‌باشد و ترکیه قصد دارد پس از ایجاد منطقه‌ی امن، یک میلیون از پناهجویان سوری را به مناطق تصرف شده منتقل کرده و با استقرار دائمی پناهجویان سوری، به هدف ایجاد تغییرات در بافت جمعیتی در مرزهای خود با سوریه دست یابد. همچنین ترکیه در صدد است تا با رونق کشاورزی و احداث کارخانه در این مناطق با کمک مسلحین و پناهجویان سوری، هزینه‌های تحمیلی بر اقتصاد ترکیه را کاهش دهد.

عملیات احتمالی ترکیه در شمال سوریه اگرچه با واکنش روسیه و آمریکا روبرو شده است اما دارای اهمیتی راهبردی برای ترکیه می‌باشد و به نظر می‌رسد اردوغان به هر شکل ممکن می‌خواهد به اهداف سیاسی و بین‌المللی مد نظر خود دست پیدا کند. وی در تلاش است تا با رایزنی با طرف‌های مختلف، تبعات منفی این عملیات برای ترکیه را به شدت کاهش دهد.
بنابر این با توجه به مخالفت روسیه و آمریکا با عملیات ترکیه علیه نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF)، احتمال تعویق عملیات یا محدود شدن آن به مناطق معدودی از شمال سوریه بسیار بالا است.

– نقش ایران و محور مقاومت در این عملیات چه خواهد بود؟
ایران و گروه‌های مقاومت به عنوان یکی از مهمترین بازیگران میدانی در سوریه، طی سال‌های اخیر اهداف راهبردی در این رابطه تعریف نکرده و اقدامات تاثیرگذاری در مقابله با حملات ترکیه انجام نداده‌اند؛ بنابر این، ترکیه بیشترین درگیری را با روسیه، آمریکا، نیروهای دموکراتیک سوریه و ارتش سوریه خواهد داشت. اما استقرار مستشاران ایرانی و نیروهای محور مقاومت در خطوط تماس با مسلحین تحت حمایت ترکیه در مناطق عملیاتی دور از انتظار نیست.