تعاملات مهم و جاری حوزه ترانزیت در مناطق مختلف آسیای مرکزی و غرب آسیا، گویای اجرای پروژه کشورهای غربی برای حذف ایران از تعاملات ترانزیتی در منطقه است.

امامعلی رحمان، رئیس جمهور تاجیکستان اخیرا سفری دو روزه به پاکستان داشته و با شهباز شریف، نخست وزیر این کشور، دیدار و گفتگو کرد. پیش از این و در یک سال اخیر نیز در چند نوبت، دیدارهای دوجانبه‌ای بین رحمان و شریف در حاشیه اجلاس های مختلف در قزاقستان، ازبکستان و مصر برگزار شده بود. در روند این جلسات مسائل زیادی از قبیل وضعیت افغانستان، مقابله با تروریسم و افراط گرایی، مبارزه با قاچاق مواد مخدر و مسائل منطقه ای تبادل نظر شده بود اما به نظر می‌رسد مهم ترین مسئله مطرح شده بین تاجیکستان و پاکستان که در تمام جلسات طرفین مورد بحث واقع شده و در سفر اخیر رحمان به اسلام آباد مورد توافق قرار گرفت، “دسترسی تاجیکستان به بنادر کراچی و گوادر در جنوب پاکستان” است.
در این سفر حدود هشت سند همکاری در حوزه های علمی، اقتصادی و امنیتی به امضاء رسید که مهمترین آنها را می‌توان دو عنوان ذیل دانست:
۱- توافق‌نامه ترانزیتی بین تاجیکستان و پاکستان.
۲- تفاهم‌نامه بین خدمات گمرک در مورد سازماندهی تبادل الکترونیکی داده‌ها.

موضوع درخواست رحمان از شریف برای دسترسی تاجیکستان به بنادر پاکستان، مدت کوتاهی است که توسط وی مطرح شده و آنچنان مورد توجه واقع نشده بود. اما با رقم خوردن تعاملات جدید در منطقه، به نظر می‌رسد طرحی جدی در این مورد در دستور کار باشد.

از سوی دیگر در روزهای اخیر گفتگوهایی میان مقامات ازبکستان و پاکستان و سفر هیئتی از مسئولین گمرک پاکستان به ازبکستان به منظور بررسی و اجرایی کردن طرح “خط ریلی برای اتصال آسیای مرکزی به پاکستان” با ساخت کریدور ریلی «ترانس افغان» صورت گرفته است.
بر اساس گزارش های متعدد، انتظار می‌رود این راه‌آهن ظرفیت جابجایی تا ۲۰ میلیون تن بار را در سال داشته باشد و پس از بهره‌برداری، مدت زمان سفر کالاهای ترانزیت از ازبکستان به پاکستان را از ۳۵ روز به ۳ تا ۵ روز کاهش دهد. طول این خط راه آهن ۵۷۳ کیلومتر برنامه ریزی شده و مدت زمان ساخت آن تقریباً پنج سال است.

نقشه دالان اقتصادی پاکستان-چین CPEC (آبی رنگ) و خط ترانزیت پاکستان به کشورهای آسیای مرکزی QTTA (قرمز رنگ)

در همین حال تعاملات مهم و جاری دیگر در منطقه آسیای مرکزی و غرب آسیا را مرور میکنیم:

الف- همکاری نزدیک پاکستان با ترکیه در حوزه نظامی مثل توافق خرید ناو جنگی از ترکیه و هم افزایی منطقه‌ای این دو کشور در مسائل امنیتی و اقتصادی.
ب- وجود گزارش‌هایی مبنی بر چشم دوختن چین به منطقه آسیای مرکزی از بُعد اقتصادی و سرمایه گذاری بر روی کریدورهای ترانزیتی مثل «کریدور میانی» و «کریدور ترانس افغان» که مسیرهای صادرات کالا و واردات انرژی به چین را تسهیل میکند.
ج- چشم انداز اقتصادی چین به همکاری با کشورهای حاشیه خلیج فارس خصوصا عربستان سعودی.
د- حضور و برنامه ریزی سنگین عربستان سعودی و امارات در آسیای مرکزی با هدف انزوا و حذف نفوذ ایران در این منطقه که شامل سرمایه گذاری بر روی پروژه های راهبردی در این منطقه نیز می‌گردد.
ه- توافق امارات با قرقیزستان برای اعطای زمینی به مساحت ۳۰۰ هزار متر مربع در منطقه اقتصادی کیزاد در ابوظبی به منظور گسترش تجارت با آسیای مرکزی.
و- ابتکارات اردوغان در آسیای مرکزی نظیر «سازمان کشورهای ترک زبان» و «کریدور میانی».
ز- حمایت و سرمایه گذاری اتحادیه اروپا بر روی پروژه های بزرگ این منطقه و طرح «کریدور میانی».
ح- حضور فعالانه آمریکا و تحریک و تطمیع کشورهای آسیای مرکزی برای گسستن ارتباط اقتصاد سنتی آنها با روسیه.

در نظر گرفتن این موارد که به طور اختصار به آنها اشاره شد، نشانگر این مطلب است که پروژه بزرگی برای ایجاد یک ساختار ترانزیتی در منطقه با حذف ایران در دستور کار قرار گرفته است که در خط شرق-غرب، چین را به ترکیه و سپس اروپا متصل می‌کند و در خط شمال-جنوب آسیای مرکزی را به بنادر کراچی و گوادر و آب‌های آزاد متصل می‌کند.

بدیهی است که موانعی جدی بر سر اجرایی شدن این خطوط ترانزیتی موجود است اما با در نظر گرفتن انفعال و سستی موجود در داخل کشورمان برای تکمیل خطوط ترانزیتی مهم داخلی (شمال-جنوب از چابهار تا سرخس و شرق-غرب) و تداوم این وضعیت ناگوار، شاهد کاهش جدی نقش ایران در تجارت جهانی و خنثی سازی جایگاه ژئوپلیتیک این کشور در منطقه خواهیم بود.

  • به اشتراک بگذارید:

دیدگاه

  1. یکشنبه, ۴ دی, ۱۴۰۱ - ۰۷:۵۳

    سلام.بیشتر این کشورها کشورها تازه تاسیس هستن،که بعضا مشکلات مرزی و درگیری ها مرزی باهم دیگر دارن، ثابت سیاسی ندارن، و هر لحظه ممکن است،کسی با دیدگاه متفاوت بر سر قدرت بنشیند! جنگ ها تجزیه طلب ها در پاکستان و درگیری ها مرزی افغاانستان پاکستان.جنگ هند و پاکستان بر سر کشیمر (که حتا خود چین هم اونجا حضور دارد از بعض نقشه ی ..)
    همه این مسائل باعث میشود،این نقشه ها شاید اجرایی نشود و بیشتر یک رویا باشد !،هرچند ممکن است اجرایی نیز بشود ..
    من زیاد با کرویدورها بین الملل ایران موافق نبودم! یعنی اون روزها اول که مطرح میشد(دلیل رو پایین طرح میگم) . الان موافق هستم، به نظر منافع زیادی دارد. اما خوب خواه نخواه باید قبول کنیم،دیگران نیز بی کار نمی شین! اما مزیت کریدور در ایران با باقی کشورها متفاوت است! چون انها ویژگی سرزمینی ایران رو ندارن! که از شمال تا جنوب ! طول داشته باشن و مرز خشکی ان قاره اروپا به اسیا را متصل کند (بعد از اون تنها روسیه است)
    امریکا و غرب برای مبارزه با جاده ابریشم چین صدها میلیارد دلار احتمالا هزینه خواهد کرد، خود کشور منافق و کافر مثل ترکیه و بر بچه ها نیز! به صورت جداگانه ضد ایران هزینه خواهند کرد …
    بنابراین ایران باید بجایی هزینه هنگفت ! روی کریدورها (که البته انجام بدن! و کاری کنن که کلیه شهرهای ایران مسیر ریلی و جادها بزرگ و .. داشته باشه! اما یک اصل درجه یک نباشه) روی ایران رود کار کن! این مزیت کشور ماست! که هیچ کدوم از کشورها همسایه چنین قابلیت رو ندارن!
    طرح بزرگ ایران رود، یک شاهکار بزرگ برای ایران مسلمان است، که امریکا و غرب، بعد از اینکه حتا اسمش مطرح شد! گفت هرکس چنین کاری کنه تحریمش میکن! (یعنی با شرکت ها ایرانی همکاری کنه)
    من به طرح های که حسن روحانی اجرایی شده بدبین هستم! این طرح کریدورها شمال و جنوب ، خوب است! اما مطمعا یک دام نیز هست! که امریکا و غرب نیز برخورد انچنانی هنوز باهش نکردن! در حالی که ایران رود رو همون اول جیغ بنفش کشیدن و تهدید کردن!
    مطمعا دام مسئله اینجانست،(که در روح مقاله نیز نهفته بود) که ما حول میشیم! میگم عجب درامد! بعد میریم کلی بودجه کشور رو صرف این کار میکنم! در نهایت وسوسه زیاد باعث میشه، مثل گرداب هرچی بودجه داریم، در اینجا هزینه کنیم! یک شب از خواب بیدار میشیم! می ببینم،کلی کشورها همسایه هم از این کارها کردن! و درامد ما روز به روز پایین پایین تر می اید ! شاید تا جایی که اصلا صرفه اقتصادی دیگه برامون نداشته باشد!(هرچند ممکن است تا این حد نیز نرسد! مگر اینکه ایران رو تجزیه کنن! چون مثل سد مانع کارها غربی ها و ملحدین است)
    با این وجود من فکر میکنم، اینجور کارها، از عهده باقی کشورها نیز بر خواهند امد! کاری که بشه با اسانی انجام داد! باقی هم نیز می توان! اما کاری که سخت و دشوار باشد، دیگران نمی توانند!
    مثلا ساخت کارخانه تولید CPU و میکروکنترولر! المان و قطعات الکترونیک و لبه فناوری ها! … (که متاسفانه ایران ورود نمی کند! تا امریکا و ملحدین از این ضعف برای کنترول کل دنیا استفاده کنن)
    ایران رود هم یکی از اونا هست! که مزیت ها بی شماری دارد! کشورهای که دریایی شمال ما هستن! همگی به دریا و اقیانوس ها وصل میشون! صحرا ها بی آب و علف ما! تبدیل با اب و علف میشون! جایی های که کسی زندگی نمی کرد! اکنون زندگی خواهند کرد! شهرهای بی ابمون رو می تونی اب رسانی و دریاچه ها قابل اتصال از این طریق بهشون وصل کنیم. کنترول اب رها مهم دنیا! و… مزیت ها بی شمار دیگری که واقعا زیاد هستن.
    براورد ۱۰ و ۱۱ سال پیش که میکردن، میگفتن در محدود ۷ و ۸ (یا کمی بیشتر و کمتر) هزینه ساخت ایران رود میشه! حالا فقط نگاه کنید، ببیند، برای کرویدور شمال و جنوب چقدر هزینه خواهد شد.! و چه جنگی براش رخ خواهد داد

    پاسخ
    1. امیر یکشنبه, ۴ دی, ۱۴۰۱ - ۱۵:۲۹

      من هم تا حدودی با نظر شما موافقم. ایرانرود (طرح جدیدی که شامل ایجاد چند دریاچه بزرگ هست) میتونه تاثیر زیادی روی اتصال خلیج فارس به دریای خزر و سپس دریای سیاه هست که باعث پیدا شدن یک رقیب جدی برای کانال سوئز میشه.

      این کار باعث پایین اومدن سطح آب های آزاد و حمایت کشورهای ساحلی هم میشه و باعث رونق استان های مرکزی هم میشه.

      خشکسالی مهمترین تهدید برای ایران خواهد بود؛ تهدیدی بزرگتر از تهدید نظامی.

    2. توفیق دوشنبه, ۵ دی, ۱۴۰۱ - ۰۳:۳۳

      طرح ایرانرود جدا از اینکه چند ۱۰۰ هزار میلیارد تومان هزینه می بره که با پولش می شود کشور را گلستان کرد مشکلات زیاد دیگری هم تولید می کنه از جمله تاثیر نامشخص بر وضعیت زمین و آب و هوا , وقتی یک پروژه معمولی عمرانی با کلی وسواس و مطالعه به سمت اجرا می ره باز حین اجرا به مشکلات و علامت سوال های زیادی می خوره تهش بعد از ۱۰ سال می بینی که یک اثر ناشناخته مخرب ایجاد کرده این طرح در این مقیاس ممکنه باعث زلزله های بزرگ یا سونامی شود و چون آب شور را منتقل می کند تمام قنات ها و چشمه ها و رودخانه های در مسیر و اطراف را از بین می برد کشاورزی در مسیر و تا شعاع زیادی از طرح را هم نابود می کنه مناطق زیادی هم زیر آب می ره که کانون های جمعیته و چون رشته کوه های بلند و بهم پیوسته در شرق نداریم تبخیر آبش هم نصیب پاکستانی ها می شه ! و بعد ایرانی که همین جوری وسط چهارراه جهانی هست و همیشه مورد طمع استعمارگران بوده از وسطش هم چنین آبراهه ایی رد شود آنوقت کاملا می ارزد که به کشور ما حمله کنند و آن را بگیرند حتی اگر چند ۱۰۰ هزار کشته بدن بعد حساب کنید با این طرح رسما کشور ۲ شقه شده فرضا اگر به شرق کشور ما حمله شود و پل های ارتباطی بین دو سمت ایران و فرودگاه ها را بزنند چه جوری می خوایم پشتیبانی منظمی از خطوط درگیری در شرق داشته باشیم ؟ این طرح کاملا خطرناک است همین کریدور شمال جنوب هم خطر حمله نظامی به ایران را افزایش می دهد اصلا شاید دلیل معطلی در چنین پروژه ایی و جسته گریخته کار کردن همین باشد که کشور به یک ثبات خوبی در قدرت نظامی برسد بعد تکمیلش کنیم چون این طرح هم درآمدهای میلیارد دلاری برای ایران دارد هم ایران را به سمت کشوری با مقیاس قدرت جهانی می برد می تونه کاملا بر تحریم ها و آرای جهانی در مورد ایران تاثیر مثبت بگذاره درواقع اهرم فشار ایران می شود .

  2. پندار دوشنبه, ۵ دی, ۱۴۰۱ - ۰۳:۰۹

    این ها هیچ وقت نمی توانند ایران را دور بزنند و از ترانزیت منطقه حذف کنند به دلایل مشخص :
    ۱ . امنیت : وضعیت افغانستان که گویا درست شدنی نیست درواقع حکومت متمرکزی وجود ندارد تو این کشور , سگ می زنه گربه می رفصه ! هر گروهی و جریانی یک تکه را گرفته و مدل خود را اجرا می کند و سطح درگیری ها بسیار بالا و عمقیه وضعیت زیرساختی افغانستان هم به ۲۰۰ سال پیش مربوط می شه چه جوری می شه در چنین کشوری زیرساخت های ریلی جاده ایی ساخت ؟ چه جوری می شه حفظش کرد ؟ (چنانکه تجهیزات ریل خواف هرات غارت شد) و چه جوری تاجر می تونه به عبور بارش از افغانستان مطمئن باشه ؟ وضعیت امنیت خود پاکستان هم خرابه پاکستان کشوریه که مردمان و دولت خوبی دارد اما قدرت در این کشور دست آی اس آی , قضات و ارتشی های فاسده و رسما در این کشور , دولت عروسک خیمه شب بازیه حرف اضافی هم بزنن مثل همیشه قصه ترور , کودتا , پاپوش و .. اجرا می شه ! شرایط پاکستان هم همیشه به مویی بند بوده این کشور اصلا ثبات درستی ندارد امنیت و ثبات رکن ۱ ایجاد هر کریدوریه خب ایران کشوری یکپارچس از شمال تا جنوب و باثبات ترین کشور منطقه .
    ۲ . مسافت , هزینه جابه جایی بار و زمان : مسیر ایران اگر حدودا ۳۰۰۰ کیلومتر باشد مسیر QTTA بالای ۴۰۰۰ کیلومتره می خوان ایران را دور بزنند اکی اما این هزینه اضافه را چه کسی گردن می گیرد ؟ عربستان ؟ اسرائیل ؟ آمریکا ؟ اروپا ؟ حتی اگر بین خودشان تقسیم هم بکنند در طولانی مدت قادر به چنین تامین هزینه ایی نخواهند بود .
    ۳ . اختلافات : تمام کشورهای آسیای میانه با هم مشکلات تاریخی دارند از جمله مشکلات مرزی که بعضا حاد هم هست یعنی ۲ طرف به شکل نظامی هم را می کوبند آیا می توانند بر سر اداره یک کریدور که در فواصل کوتاه کوتاه , کشور عوض می کند به توافق برسند ؟ بعد اردوغان یک کلمه ترک را گذاشته وسط و ایده نژادپرستانه و فاشیستی سازمان کشورهای ترک زبان را رو کرده ! خود مردم ما هیج ربطی به ترک ها ندارند ما آذری هستیم و مردمان اناتولی اصلا رگ و ریشه و هویت دیگری دارند مردمان آسیای میانه هم هیچ ربطی به آذری های ما و ترک های آناتولی ندارند مردمان سین کیانگ چین هم هیچ دخلی به ترک ها ندارند و تضاد جدی اینجاست که چین این ها را مشکل امنیت ملی می داند اما ترکیه از این سرباز و ژنرال می سازه و به عنوان گروه تکفیری ترکستان شرقی سازمان دهی می کنه ! امروز و در کوتاه مدت شاید این ایده ها بگیرد اما در بلندمدت هیچ ایده نژادپرستانه ایی نخواهد گرفت .
    ۴ . بحث نیازها و مناسبات : فرض بگیریم آسیای میانه در چنین طرحی شرکت کرد و ما را دور زد راه ترانزیتی این ها به عراق , کویت , سوریه , عربستان , قطر , امارات و … چه می شود ؟ پس فردا غله قزاقستان از کجا می خواد به این مقاصد بره ؟ باز قراره بار این ها دور دنیا را بچرخه تا ایران بهره ایی نبرد ؟ خود چین دیگر نمی تواند روی تنگه مالاکا حساب کند چون مالزی , تایلند , سنگاپور , اندونزی و هند بخوان طرفی را انتخاب کنند حتما آمریکا را انتخاب می کنند روسیه هم یک سرزمین سردسیر و درگیره آیا چینی ها ما را دور می زنند که دست خود را زیر ساطور ترکیه بگذارن ؟ که همه تخم مرغ های خود را در سبد کشوری نامتعادل با حاکمان دلال و آن نرمال بگذارن ؟ خود غربی ها هم روی ترکیه حساب نمی کنند آیا چینی ها بار خود را به شکل انحصاری از دل کشورهای عضو در یک سازمان نژادپرستانه فاشیستی که رهبرش حمال آنگلوصهیون هاست به سمت غرب می فرستند ؟ آیا چینی ها نمی فهمند که اگر مواضع ما را تضعیف کنند غرب با قدرت و تمرکز بیشتری روی مسائلی مثل ماکائو , هنگ کنگ , تایوان و … فوکوس می کنه ؟ حتی سران چند دولت در منطقه که گویا با اردوغان به یک پارک می رن مثلا همین حاکمان آران نمی فهمند که بخوان ایران را در کریدور شرق غرب دور بزنند از طرح کریدور شمال حذف می شن و ایران این مسیر را از دریای کاسپین و ارمنستان عبور می دهد و از میلیاردها دلار سود محروم می شن ؟ به ایران قلب جهان می گن مگر می توانند دنبال چنین طرحی باشند و ضربات بزرگ نخورند ؟ بعد کشور ما دومین کشور پرهمسایه جهان با ۱۵ همسایس و بدون راه حل نمی ماند .
    وضعیت منطقه ما شبیه کودکستان شلوغ و پرهیاهویی شده که بچه های کوچولو در آن شر می سوزنن و احساس خوبی دارند گاهی هم به بزرگ تر ها بی احترامی می کنند اما بزرگ تر ها می گن عیب نداره بچه هستن ! ببینید ایران , چین , روسیه و هند بزرگ ترهای منطقه هستند و این ها ابدا نیاز به کار تبلیغاتی ندارند بیشتر چراغ خاموش حرکت می کنند تا حساسیت ها هم کمتر شود این ها آینده منطقه هستند و روابط و مناسبات را هم همین ها تعیین می کنند زنجیره همکاری بین این ها هم برقراره هر چند شاید مثلا این وسطا بدشون هم نیاد که یک منفعتی هم از کیک عربستان یا کیک ترکیه ببرن و حتی برای چنین هدفی , به شریک خود هم حمله کنند اما این ها ظاهر ماجراست و در لایه های زیرتر , جنس ماجرا فرق می کند هر چقدر هم این ها ساکت و چراغ خاموش جلو می رن اعضای مهد کودک منطقه پر سر و صدا هستند و روزانه تبلیغ می کنند اما اینور را باید در بلندمدت ببینید اخبار همکاری ها هم استثنا منتشر می شه مثل خبر چین و سرخس . صبر کنیم تا بعد .

    پاسخ
  • دیدگاه های شما پس از تایید مجموعه تحلیلی خبری تحــولات جهــان اســلام در سایت منتشر خواهد شد.
  • پیام هایی که حاوی توهین، تهمت و افترا باشند منتشر نخواهد شد.
  • پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیرمرتبط باشند منتشر نخواهد شد.