ویرانگر ناخوانده؛ دلیل شدت خسارات زلزله ترکیه و سوریه چیست؟
روز ششم فوریه ۲۰۲۳ و در ساعت ۰۱:۱۷ به وقت گرینویچ، زلزله مهیبی مناطق جنوبی کشور ترکیه، شمال سوریه و بخش‌هایی از لبنان را به لرزه در آورد و مردمی که در خواب بودند در هنگام فروریختن خانه‌هایشان به دام افتادند. اخبار منتشر شده در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی حاکی از حجم بالای خسارت‌های انسانی و مادی و زیر ساختی است. خسارت‌هایی که به زعم کارشناسان زمین‌شناسی دو دلیل عمده دارد؛ اولا عدم فعالیت گسل این منطقه در طول دو قرن گذشته و ثانیا ساخت و ساز، بدون توجه به استاندارهای ساختمانی مقاومت در برابر زمین لرزه.
زمین لرزه ۷.۸ ریشتری که بامداد روز دوشنبه ۶ فوریه، جنوب ترکیه و متعاقبا شمال سوریه را لرزاند به دلیل دو عامل مهم زمان و مکان، بسیار ویرانگرتر از زلزله‌های معمول شد. یک خط گسل که به مدت ۲ قرن نسبتاً آرام مانده بود و ساختمان‌هایی که از استحکام و استاندارد کافی برخوردار نبودند از عوامل اصلی شدت این ویرانی به حساب می‌آیند. همچنین ساعت وقوع این زلزله که در بامداد و زمانی که بیشتر مردم در منازل خود بودند، در کنار این واقعیت که زلزله در مناطق پرجمعیت روی داده است، یکی دیگر از دلایل اصلی شدت تلفات است.
بر اساس آمار نهایی تاکنون (لحظه نگارش متن)، بیش از ۱۹۰۰۰ نفر در ترکیه و بیش از ۳۰۰۰ نفر در سوریه جان خود را از دست داده‌اند و بیش از ۶۰ هزار نفر نیز مجروح شده‌اند.
یک محقق مرکز زمین شناسی انگلستان در خصوص این زلزله توضیح می دهد که ساختار این خانه‌ها واقعاً با منطقه‌ای که در معرض خطر زلزله‌های شدید قرار دارد مطابقت ندارد. البته این گسل در سال‌های متمادی آرام بوده است و بر همین اساس از استاندارسازی خانه‌ها در برابر زلزله غفلت شده است. ترکیه بر روی یک گسل بزرگ لرزه ای در جهان قرار دارد. زلزله ای در شهر ازمیت در حدود ۱۰۰ کیلومتری جنوب شرقی استانبول، ۱۷ هزار نفر را در سال ۱۹۹۹ به کام مرگ فرستاد. این زمین لرزه در سوریه و در امتداد خط گسل شرقی آناتولی نیز رخ داد. این خط در بیش از دو قرن گذشته شاهد هیچ زلزله‌ای با بزرگی بیش از ۷ ریشتر نبوده و باعث شده مردم خطر آن را دست کم بگیرند. این مدت زمان همچنین نشان می دهد که مقدار نسبتاً زیادی انرژی در طول گسل انباشته شده است و به گفته محققان این پدیده با وقوع پس لرزه شدید پس از زلزله اصلی تأیید می شود.
کارشناسان، ساخت و ساز غیر استاندارد را عامل مهم دیگری درافزایش تلفات می‌دانند. مقاومت زیرساخت‌ها در جنوب ترکیه و به‌ویژه در سوریه نابرابر است و به همین دلیل، نجات جان انسان‌ها در حال حاضر به سرعت امدادرسانی متناسب با هر منطقه بستگی دارد.
زلزله سال ۱۹۹۹ در ترکیه منجر به تصویب قانونی در سال ۲۰۰۴ شد که طبق آن تمام ساختمان های جدید باید با استانداردهای مقاوم در برابر زلزله مطابقت داشته باشند. بیل مک‌گوایر، متخصص آتشفشان از دانشگاه بریتانیا، در این باره اعلام کرده است که در زلزله اخیر بسیاری از ساختمانها به‌صورت «لایه‌ای فرو ریختند» و توضیح داد که «این اتفاق زمانی می‌افتد که دیوارها و کف‌ها به اندازه کافی به هم متصل نباشند و هر طبقه عمود بر زیرزمین فرو می‌ریزد» که طبعا شانس کمتری برای زنده ماندن افراد آن ساختمان به حساب میآید. محققان همچنین استفاده از مصالح ساختمانی ضعیف را علت دیگر در عدم استاندارد بودن و مقاومت ساختمانها در برابر این زلزله قلمداد کردند.
این نوع حوادث بزرگ این تصور را به وجود می‌آورد که فعالیت زلزله‌های بزرگ در جهان رو به افزایش است. به‌ویژه که مردم که هر چند هفته یک‌بار و شاید هر چند روز یک‌بار خبر زلزله‌ای را می‌شنوند و این اتفاق تقریباً در همه کشورها در حال رخ دادن است.
سالانه حدود نیم میلیون زمین‌لرزه روی زمین رخ می‌دهد که حدود ۱۰۰ هزار مورد از این زمین‌لرزه‌ها احساس می‌شود و تنها صد مورد از آنها می‌تواند مضر یا مخرب باشد. درست همانطور که در مورد زلزله ترکیه اتفاق افتاد. در واقع آمار زلزله در بیست سال گذشته در سراسر جهان نشان می دهد که میانگین سالانه زلزله نه افزایش یافته و نه کاهش بلکه تقریبا ثابت مانده است.(۱) البته احساس زلزله از سوی مردم دنیا بیشتر شده است چون امروزه به سرعت اخبار از طریق توییت‌ها یا پست‌های کوتاه به اشتراک گذاشته می‌شود و انسان آنچه را که احساس کرده است با تایید دیگران تایید می‌کند و از اینجا موجی از اخبار زلزله در میان میلیون‌ها یا حتی میلیاردها نفر منتشر می‌گردد.
دیدگاه
سلام میشه اطلاعات دقیق تری از زلزله سوریه منتشر کنید امروز صدا سیما اخبار ساعت ۱۴ رو دیدم گزارش شبکه یک از شمال سوریه و امداد رسانی کلاه سفید ها بود اینکه اون امداد گر های صادراتی انگلیس رو تلوزیون نشون داد عجیب بود لطفا مناطقی که در سوریه زلزله امده رو دقیقتر نشون بدید
با سلام و تشکر از گزارش شما.
لازم به گزارشات زمین شناسی در خصوص ساخت صد های بزرگ در ترکیه هم اشاره کنید.
طب نظر یک پژوهشکده المانی حجم آب های پشت صدهای ترکیه موجب ایجاد فشار بسیار زیاد بر روی کسل ترکیه شده است و این کسل را به حرکت در آورده…
سد ایلسو ترکیه حجم مخزن
۱۰/۴ میلیارد متر مکعب
سد اتا تورک
۴۸٫۷ میلیارد متر مکعب
همین دوتا سد ترکیه فقط فشاری معادل ۶۰ میلیارد تن فشار به پوسته زمین ترکیه وارد می کند. تازه این حجم بدون در نظر گرفتن وزن خود سازه بتنی و سنگی سد است.
به صورت تخمیمی فشاری معادل ۱۰۰ میلیارد تن به گسل ترکیه وارد شد…