روز ۲۸ مهرماه گذشته دستگاه قضائی لبنان حکم نهائی اعدام را برای عاملان ترور بشیر جمیل رئیس جمهور مزدور لبنان که در شهریور سال ۶۱ ترور شد را صادر کرد. این حکم که برای حبیب شرتونی (مجری عملیات)  و نبیل العلم (طراح عملیات) صادر شد موجب برانگیخته شدن موجی از احساسات غالبا خشمگین در میان مردم لبنان شد

در این گزارش به عملیات قهرمانانه ترور بشیر جمیل و علل آن خواهیم پرداخت

حادثه عین الرمانه ، ورود لبنان به تونل تاریک جنگ داخلی

بعد از اشغال خاک فلسطین که به آواره شدن خیلی عظیمی از ساکنان اصلی آن سرزمین منجر شد ، لبنان را به یکی از مقصد های مردم آواره فلسطین تبدیل کرد.وجود گروههای مسلح جهادی مانند جنبش فتح در لبنان ، برخورد با گروههای مسیحی مارونی مانند حزب کتائب را اجتناب ناپذیر می کرد.در سال ۱۹۵۸ سرانجام تنش های زیر پوستی دو طرف سر باز کرد و به درگیری مسلحانه بین دو طرف منجر شد. بسیاری از کارشناسان منطقه ای نبرد سال ۵۸ را آغاز رویارویی آوارگان فلسطینی با گروههای چپ مارونی می دانند .

اوضاع در لبنان با نبود دولتی مقتدر و ارتشی قوی همچنان با تنش های گاه و بیگاه همراه بود تا اینکه در سال ۱۹۷۵ میلادی شعله های جنگ داخلی در لبنان برافراشته شد. ماجرا از این قرار بود که پیر جمیل بنیان گذار و رهبر حزب کتائب در ساحل بیروت مورد سوء قصد افراد ناشناس قرار گرفت که منجر به قتل دو تن از محافظان وی شد. تنها چند ساعت بعد از این اتفاق شبه نظامیان حزب کتائب با حمله به یک اتوبوس آوارگان فلسطینی ۲۷ نفر را به رگبار بستند .

اتوبوس آوارگان فلسطینی که توسط شورشیان کتائب به رگبار بسته شد و منجر به کشته شدن ۲۷ آوازه غیر نظامی فلسطینی شد

این اتفاق که به حادثه عین الرمانه مشهور شد از سوی گروههای مبارز فلسطینی که همگی تحت عنوان سازمان آزادی بخش فلسطین گرد هم آمده بودند بی پاسخ نماند و گروههای مبارز با فراخوان مبارزان خود با نیروهای حزب کتائب در سرتاسر بیروت درگیر شدند و اینگونه لبنان وارد جنگ خونین داخلی شد که هزاران نفر را به کام مرگ کشاند .جنگ داخلی لبنان در ۷ سال اول خود و قبل از حمله سراسری اسرائیل به خاک لبنان دچار فراز و فرودهای بی شماری بود اما در طول این سال ها اسم یک شخص در داخل لبنان برجسته تر شد، شخصی که فرماندهی میدانی حزب کتائب را بر عهده داشت؛ بشیر جمیل.

بشیر جمیل ، از مزدوری و جنایت تا سودای ریاست جمهوری

از زمان تشکیل رژیم اشغالگر قدس تا کنون هیچ وقت سابقه نداشته که فرد یا افرادی از داخل برای اشغال کشور خود به ارتش اسرائیل کمک کرده باشند ، بشیر جمیل را می توان  اولین فردی به حساب آورد که ضمن کمک نظامی و میدانی به اسرائیل برای اشغال لبنان ، قول امضای قرارداد صلح با اسرائیل را به سران تل آویو داده بود.

بشیر جمیل فرزند کوچک پیر جمیل بنیانگذار حزب کتائب لبنان و از فرماندهان اصلی نبرد داخلی لبنان بود که سال ۱۹۷۸ ضمن حفظ مقام خود در حزب کتائب، حزب القوات (فالانژ) لبنان را پایه گذاری و رهبری کرد.

خاندان جمیل از خانواده های پر نفوذ سیاسی و اقتصادی لبنان به شمار می روند که تا به امروز قدرت خود به جز قدرت نظامی را حفظ کرده اند.

فالانژ های لبنان به تنهایی جنایت های بی شماری را در حق مردم بیگناه به خصوص آوارگان فلسطینی مرتکب شدند که می توان به جنایت صبرا و شتیلا که به کشته شدن ۳۵۰۰ آواره بی دفاع فلسطینی منجر شد را اشاره کرد.

شورشیان تحت رهبری بشیر جمیل ضد مخالفان خود که اغلب گروههای ملی و مقاومت بودند

روش های بی رحمانه ای را به کار می بردند

بشیر جمیل از روزهای اول قدرت گرفتن در صحنه داخلی لبنان در پی ایجاد روابط قوی با اسرائیلی ها بود و همیشه سعی می کرد در عملیات های خود نظر اسرائیلی ها جویا شده و مطابق آن عمل کند . بر اساس اطلاعات موجود روابط حزب کتائب و اسرائیل از سال ۱۹۷۵ و بعد از آغاز جنگ داخلی لبنان آغاز شد جایی که شورشیان کتائب برای سرکوب آوارگان فلسطینی و سیطره بر گروههای مقاومت موجود در لبنان از اسرائیل درخواست کمک کردند که با پاسخ مثبت تل آویو این همکاری ها در زمینه نظامی آغاز شد و تنها در ۷ سال اول جنگ(تا قبل از حمله سراسری به لبنان) کمک های اسرائیل به شورشیان کتائب به ۱۱۸ میلیون دلار رسید، این کمک های مالی جدای از تربیت تقریبا ۱۳۰۰ نیروی کتائبی در پادگان نیروهای ویژه اسرائیلی است.

بشیر جمیل در حال هماهنگی با ژنرال رافائل ایتان رئیس ستاد مشترک ارتش اسرائیل برای هجوم سراسری و محاصره شهر بیروت

در حالی که لبنان در آتش جنگ داخلی می سوخت  ستاد کل ارتش اسرائیل به رهبری وزیر جنگ آریل شارون در حال پایه ریزی حمله سراسری به داخل خاک لبنان بود ، در دسامبر سال ۱۹۸۱ یعنی تنها ۷ ماه قبل از حمله به لبنان ، شارون مخفیانه به بیروت سفر و با بشیر جمیل و فرماندهان کتائب دیدار کرد. بعد از بازگشت از بیروت شارون به سران اسرائیل اطمینان خاطر داد که شورشیان کتائب در این حمله در کنار اسرائیل خواهند ایستاد.

سرانجام در سوم ژوئن سال ۱۹۸۲ ترور سفیر اسرائیل در لندن بهانه لازم را برای حمله اسرائیلی ها به لبنان را فراهم کرد. گرچه گروه مجری عملیات ترور سفیر اسرائیل مدت ها از جنبش فتح جدا شده و حتی در مقطعی سعی در ترور رهبران ارشد جنبش فتح مانند یاسر عرفات را داشت اما اسرائیل این عملیات را بهانه ای برای حمله به لبنان و نابودی جنبش فتح استفاده کرد.

در جریان حمله اسرائیل به لبنان شورشیان فالانژ به رهبری بشیر جمیل نقش طلایه دار ارتش اسرائیل  را داشتند و در محاصره بیروت پایتخت لبنان سهم زیادی داشتند. رویا پردازی های بشیر جمیل به نابودی گروههای فلسطینی ختم نمی شد ، وی آرزویی بزرگتر و صد البته مهم تر از رهبری کتائب و فالانژ در ذهن می پروراند ، او در فکر ریاست جمهوری لبنان بود.

بر اساس سیستم انتخاباتی لبنان ، رئیس جمهور با انتخاب اعضای پارلمان انتخاب می شود . در ۲۳ آگوست سال ۱۹۸۲(مرداد ماه ۱۳۶۱) جلسه پارلمان لبنان برای انتخاب رئیس جمهور برگزار شد اما به دلیل به حد نصاب نرسیدن اعضای رای دهنده انتخابات انجام نگرفت. اغلب نمایندگان غائب را طیف اسلامی لبنان تشکیل می دادند که نگران رابطه جمیل با اسرائیل و تاثیر آن در آینده لبنان بودند. اما جمیل کسی نبود که به همین راحتی تسلیم شود ، به دستور وی شورشیان کتائب و فالانژ در عرض چند ساعت اغلب نمایندگان غائب را ربوده و به زور سلاح به پارلمان لبنان فرستاند .ارتش اسرائیل هم ضمن بستن گذرگاه های مرزی با سوریه و بستن راههای فرار بر روی نمایندگان مخالف جمیل نیروهای خود را به سوی منزل نمایندگان موافق جمیل فرستاد تا امنیت آنها حفظ شود.

سرانجام به زور سر نیزه بشیر جمیل با کسب ۵۷ رای از مجموع ۶۲ رای رئیس جمهور لبنان شد.

جمیل یک هفته بعد در شهر نهاریا در شمال فلسطین اشغالی با مناخیم بگین نخست وزیر رژیم اشغالگر قدس و همچنین آریل شارون دیدار کرد.

مناخیم بگین در این دیدار ضمن یادآوری کمک های فراوان تل آویو به جمیل در رسیدن به ریاست جمهوری لبنان ، از وی درخواست امضای هرچه سریع تر معاهده صلح با تل آویو را داشت. جمیل در پاسخ با ذکر این مطلب که نمی تواند فورا این کار را انجام دهد قول داد که بعد از ۶ الی ۹ ماه به بیت المقدس سفر کرده و پیمان صلحی با اسرائیل ، شبیه پیمان کمپ دیوید با مصر امضا و سایر دولت های عربی مانند عربستان سعودی را به برقراری صلح علنی با اسرائیل ترغیب خواهد کرد.

دیدار با آریل شارون وزیر جنگ جنایتکار اسرائیل و مغز متفکر حمله به لبنان

ترور آقازاده مزدور

روابط بشیر جمیل با اسرائیل وقدرت گرفتن وی و شورشیان تحت امرش نگرانی برخی از گروههای مقاومت و مارکسیستی ضد اسرائیل را در پی داشت . آنها نگران ایجاد اسرائیل دوم و گسترش حلقه حفاظتی رژیم اشغالگر قدس و کم رنگ شدن تدریجی مقاومت بودند. یکی از این گروهها حزب سوسیال ناسیونالیست سوریه بود که از احزاب مسلح چپ گرا با گرایشات مارکسیستی و ضد اشغالگری که در سرزمین شام(سوریه – لبنان- فلسطین – اردن) فعالیت می کردند. این حزب از زمان اشغال فلسطین ضرباتی را بر پیکره ارتش اشغالگر قدس وارد آورد. یکی از نیروهای این حزب به نام نبیل العلم که مسئولیت واحد اطلاعات این حزب در لبنان را بر عهده داشت طراحی ترور بشیر جمیل را بر عهده گرفت. وی پس از بررسی های لازم ، اجرای این عملیات را به حبیب شرتونی یکی از اعضای جوان حزب سپرد.

 نبیل العلم چهره مرموز و رئیس بخش اطلاعات حزب سوسیال ناسیونالیست سوریه .

وی بعد از ترور جمیل به سوریه رفت و تا سال ۱۹۸۷ به فعالیت های خود ادامه داد و بعد از بروز اختلافات حزب و ایجاد تفرقه در میان نیروها تصمیم به ترک فعالیت های اطلاعاتی خود گرفت و مخفیانه راهی برزیل شد. وی در سال ۲۰۱۴ میلادی به مرگ طبیعی فوت کرد

حبیب شرتونی جوانی ۲۴ ساله بود که از سنین نوجوانی تحت تاثیر عقاید این حزب قرار گرفته بود و بعد از مدتی به صفوف نظامی حزب پیوست.ظاهرا خواهر شرتونی در طبقه بالای دفتر حزب کتائب سکونت داشت و این فرصت مناسبی را به شرتونی می داد تا نقشه ترور را عملی کند.با راهنمایی ها و آموزش های نبیل العلم و در نتیجه رفت و آمد های شرتونی به منزل خواهرش ، مجموعا ۴۷ کیلوگرم مواد منفجره به داخل منزل خواهر شرتونی منتقل و جاسازی شد. بر اساس نقشه ترور شاسی انفجار بمب در منزل یکی از بستگان شرتونی در چند صد متری منزل خواهر وی نصب و آماده انفجار شد.

حبیب شرتونی مجری عملیات قهرمانانه ترور بشیر جمیل . وی که اکنون حدودا ۶۰ ساله است

در نقطه ای نامعلوم به تنهایی زندگی می کند و تلاش ها برای دستیابی به وی تا کنون ناموفق بوده است

نبیل العلم دو روز قبل از انفجار با تهیه نقشه ای قدیمی از ساختمان حزب کتائب و محل قرار گیری بشیر جمیل برای سخنرانی ، آموزش های لازم را به شرتونی داد و وی را توجیه کرد که برای ترور جمیل باید بمب دقیقا بالای سر وی منفجر شود . عملیات ترور اول قرار بود ۳۱ آگوست (۹ شهریور ۶۱) اجرا شود اما با تردید و شک شرتونی عملیات اجرا نشد ، العلم روز بعد شرتونی را قانع کرد که ترور جمیل لبنان را از خطر اسرائیل نجات خواهد داد ، بعد از این صحبت های شرتونی قول اجرای عملیات در ۱۴ سپتامبر( ۲۳ شهریور۶۱ ) را داد.

سرانجام در ۱۴ سپتامبر ۱۹۸۲ حبیب شرتونی  درست در لحظه ای که جمیل در حال سخنرانی برای فرماندهان حزب کتائب بود بمب را منفجر و سقف حزب کتائب را بر سر مزدور شماره ۱ اسرائیل در لبنان آوار کرد.

ساختمان حزب کتائب ساعتی پس از ترور جمیل

شرتونی بعد از نابودی شاسی انفجار منطقه را ترک کرد ولی دو روز بعد هنگامی که برای اطمینان از سلامت خواهر خود به ساختمان حزب برگشت توسط شورشیان کتائب دستگیر شد. وی در کنفراس خبری که در روز تحویل دادن وی به دولت لبنان ترتیب داده شده بود جمیل را به فروختن لبنان به اسرائیل متهم کرد و بدون هیچ ترس و تردیدی گفت : “من حبیب شرتونی اعتراف می کنم که حکم ملت لبنان را ضد مزدور اسرائیلی بشیر جمیل اجرا کردم و به هیچ وجه پشیمان نیستم و اگر باز هم زنده شود او را خواهم کشت بدانید که برای هر خائن یک حبیب وجود دارد و آگاه باشید که هزاران هزار حبیب برای هر خائن در سرزمینم وجود دارند”

قهرمان در اسارت، حبیب شرتونی در کنفرانس خبری که هنگام تحویل دادن وی به دولت لبنان ترتیب داده شده بود بدون کوچکترین ترسی با افتخار مسئولیت ترور را بر عهده گرفت

پاسخ شورشیان کتائب در نوع خود جزء وحشیانه ترین جنایت ها به حساب می آید . دو روز بعد از ترور جمیل شورشیان کتائب با چراغ سبز اسرائیلی ها اردوگاه صبرا و شتیلا را به خاک و خون کشیدند و ۳۵۰۰ آواره فلسطینی را قتل عام کردند.

بعد از این ماجرا شورشیان کتائب مادر و خواهر شرتونی را اسیر و مادرش را در دم اعدام کردند. خواهر وی نیز بعد از تحمل شکنجه های شدید جسمی به فجیع ترین شکل کشته شد.

حبیب شرتونی ۸ سال را بدون هیچ محاکمه ای در زندان به سر برد و در طی این سالها متحمل شکنجه های فراوان جسمی و روحی شد و سرانجام در سال ۱۹۹۰ بعد از حمله ارتش سوریه به بیروت توانست از زندان فرار کند.

ننگ جنایت صبرا و شتیلا تا ابد از دامان خاندان جمیل و اسرائیل پاک نخواهد شد

بعد از آزادی تا به امروز شرتونی در لایه سنگین امنیتی زندگی می کند هر چند بعضی اوقات با روزنامه الاخبار که متمایل به جریان مقاومت است مصاحبه هایی را انجام می دهد. بنا به گفته خودش او طی سالهای ۱۹۹۴ تا ۲۰۰۴ در سوریه زندگی کرده و بعد از آرام شدن اوضاع به لبنان بازگشته است. وی در طی این سالها بارها توسط شورشیان کتائب تعقیب شده و تلاش هایی برای ترور وی از طریق حوادثی مانند تصادف بارها و بارها برای وی اتفاق اتفاده است.

نتیجه

باز شدن دوباره پرونده ترور بشیر جمیل به هر دلیل که باشد نمی تواند واقعیت ماجرا را تغییر دهد که بشیر جمیل خائن شماره یک اسرائیل در منطقه بود و حبیب شرتونی قهرمان ملت های آزادی خواه منطقه ، چه دستگاه قضائی لبنان بخواهد یا نخواهد. اجرای حکم اعدام حبیب شرتونی را می توان زلزله ای سیاسی در لبنان دانست که وقوع آن ممکن است صحنه سیاسی داخل لبنان را  به قدری تغییر دهد که تبعات آن به هیچ وجه قابل تصور نخواهد بود.