اقدامات رادیکال رژیم صهیونیستی در حوزه سوریه، شش تهدید و چهار فرصت مهم برای محور مقاومت و جمهوری اسلامی ایران ایجاد کرده‌اند. این موارد ۱۰ گانه عبارتند از تهدیدات شامل ۱) تعمیق انگاره برتری رژیم، ۲) مهره‌گیری بومی از جوامع اسلامی، ۳) تعریف عرصه همکاری با روسیه، ۴) تبدیل سوریه به الگوی منفی برای تضعیف بستر اجتماعی مقاومت، ۵) تهدید بالقوه تجزیه سوریه و ۶) کریدور داوود؛ و فرصت‌ها شامل ۱) مقاومت الگوی موفق ایجاد موازنه در برابر رژیم، ۲) مقاومت سد بزرگ برای دفاع از امنیت همه کشورهای اسلامی، ۳) رژیم صهیونیستی؛ افراطی و غیرقابل مهار، ۴) مقایسه تطبیقی میان کارنامه اسلام مقاومتی و سلفی جهادی. در مقاله پیش‌رو، موارد ده‌گانه فوق به صورت کوتاه تشریح شده‌اند. با ما همراه باشید.

بلوچستان، منطقه‌ای استراتژیک که در مرز ایران، پاکستان و افغانستان قرار دارد به کانون رقابت‌های ژئوپلیتیکی میان قدرت‌های بزرگ مانند چین، روسیه و هند تبدیل شده است. این کشورها بنادر و کریدورهای زیرساختی آن را فرصتی برای مقابله با نفوذ غرب می‌بینند. این منطقه، که با ادعاهای جدایی‌طلبان و نقض شدید حقوق بشر مواجه است، نقش کلیدی در ایجاد یک بلوک جایگزین برای هژمونی اروپا-آتلانتیک ایفا می‌کند و به عنوان چهارراهی برای مسیرهای تجاری، سرمایه‌گذاری‌های استراتژیک و همکاری‌های نظامی میان بازیگران بلوک اوراسیا عمل می‌کند.

وبسایت “TheCradle” اخیراً در گزارشی به ارزش وجودی ایران برای منطقه و خصوصاً کشورهای عرب زبان منطقه پرداخته است. به نظر نویسنده، برای کشورهای عربی، وجود همیشگی ایران پایدار، بسیار بهتر از پیروزی رژیم اشغالگر است. با آتش‌بس موقت که با میانجی‌گری آمریکا میان تل‌آویو و تهران برقرار شده و درگیری‌های مستقیم را متوقف کرده است، کشورهای خلیج فارس با معادله‌ای راهبردی جدید روبه‌رو هستند: ایرانِ تحقیرشده خطرناک است، اما رژیم صهیونیستی پیروز بدتر است.

طی ماه‌های اخیر، گروهک تروریستی جیش‌العدل تغییرات قابل‌توجهی در رویکردهای میدانی و رسانه‌ای خود ایجاد کرده است که نشان‌دهنده تحولات مهم در اقدامات این گروه است. این تحولات استراتژیک که با بهره‌گیری از فضای مجازی و همپوشانی منافع با گروه‌های معاند همراه شده، نشان‌دهنده گذار این گروه از رویکردهای سنتی به روش‌های پیچیده‌تر عملیاتی-رسانه‌ای است. تحلیل حاضر با بررسی ابعاد مختلف این تغییرات، الگوهای رفتاری جدید و اهداف پنهان این گروهک تروریستی را مورد واکاوی قرار می‌دهد.

در ژانویه ۲۰۲۴ رژیم صهیونیستی یادداشت تفاهمی را منتشر کرد که در آن نقشه راه جامعی برای آینده اقتصاد و فناوری تل‌آویو ترسیم می‌شد. این یادداشت یک سیاست جایگزین فناوری برای رژیم صهیونیستی ارائه می‌دهد و توصیه می‌کند که این رژیم خود را با روند غالب در پیشرفته‌ترین کشورهای جهان همسو کند. بر اساس این طرح، مداخله دولت برای شکستن روند خطی نوآوری فناورانه ضروری بوده و نیاز به تدوین اهداف بلندمدت و یک طرح ملی احساس می‌شود. در این راهبرد، مقام نوآوری تحت هدایت دولت، با بودجه و اختیارات گسترده‌تر بر افزایش تولید داخلی و هدایت سرمایه‌گذاری‌ها به سمت حوزه‌های اولویت‌دار تمرکز خواهد کرد. همچنین این رژیم از طریق ابتکارات دیپلماتیک به دنبال ایجاد مشارکت‌های اقتصادی با کشورهای خلیج فارس برای توسعه همکاری‌های فناورانه و تقویت حضور تولیدی در منطقه است.

اقلیت دروزی که در سوریه، لبنان، اردن و سرزمین‌های اشغالی پراکنده‌اند، مذهبی رازآلود و مستقل با ریشه‌هایی در اسلام ولی ترکیبی از آموزه‌های متنوع دارند. این جامعه بیش از نیم میلیون نفر در سوریه دارد و حدود ۳ درصد جمعیت آن کشور را تشکیل می‌دهد. دروزی‌ها به کشوری که در آن زندگی می‌کنند وفادارند و این رویکرد باعث شده در لبنان نقش میانجی فرقه‌ای ایفا کنند و در اراضی اشغالی برخلاف دیگر اقلیت‌های عربی، خدمت نظامی اجباری داشته باشند. با این حال، پیوندهای قوی خانوادگی و فرهنگی فراتر از مرزها باقی مانده و با وجود تفاوت‌های سیاسی، حس همبستگی مشترک در میان دروزی‌های منطقه پابرجاست.

جمعی از رهبران طایفه‌ای در الخلیل با ارائه طرحی به مقامات صهیونیستی، خواستار جدایی از تشکیلات خودگردان فلسطین و پیوستن به پیمان ابراهیم شده‌اند. این طرح که از حمایت نسبی دولت رژیم برخوردار است، بر پایه همکاری اقتصادی، خودگردانی محلی و به‌رسمیت‌شناختن رژیم صهیونیستی به عنوان دولت یهود طراحی شده است.

با آغاز مذاکرات هسته‌ای در ۱۴۰۴، رویکرد آمریکا تحت تأثیر سیاست‌های ترامپ و فشارهای صهیونیستی (به‌ویژه اندیشکده جینسا) به سمت تهدید و اقدامات قهری علیه ایران حرکت کرده است. در این راستا ژنرال «فرانک مکنزی» فرمانده سابق سنتکام، در مقاله‌ای تحت عنوان «جام زهر، فرصت ترامپ برای توافق با ایران» در اندیشکده صهیونیستی «جینسا» “JINSA” ، راهبردی تهاجمی جهت رویارویی با ایران ارائه می‌دهد که به وضوح در راستای خط مشی یهودیان ساکن تل‌آویو است. در نهایت تیم مذاکره‌کننده ایران، مواضع آمریکا را مخرب و بن‌بست‌ساز ارزیابی می‌کند، درحالی که جریان حاکم صهیونیستی در واشنگتن گزینه‌های نظامی را تنها راهکار می‌داند.

در بخش دوم مقاله به برخی راهکارهای دفاعی مناسب برای مقابله با تهدیدات رژیم اسرائیل می‌پردازیم.

در دهه‌های اخیر تنش‌ پنهان و آشکار بین جمهوری اسلامی ایران و رژیم صهیونیستی به سطح جدیدی از پیچیدگی و تقابل راهبردی رسیده است. حمله مجدد این رژیم به ایران، در قالب ضربات دقیق، عملیات سایبری و حذف هدفمند فرماندهان کلیدی، نشان می‌دهد که صهیونیست‌ها از برتری اطلاعاتی، توان هوایی مدرن، ظرفیت جنگ الکترونیک و هم‌پیمانی قوی با ایالات‌متحده بهره‌مندند. تحلیل عمیق این نقاط قوت، پیش‌شرط تدوین راهکارهای دفاعی مؤثر برای کاهش آسیب‌پذیری ایران است. در این گزارش با اتکا به مطالعات «اندیشکده RAND» و «CSIS» و نیز گزارش‌های «Washington Institute» و «IISS»، ابتدا برتری‌های کلیدی رژیم صهیونیستی را واکاوی می‌کنیم و در ادامه راهکارهای دفاعی مناسب برای مقابله با آن‌ها را پیشنهاد می‌دهیم.

دیدار ابومحمد الجولانی (احمد الشرع)، رئیس دولت موقت سوریه با ابراهیم کالین، رئیس سازمان اطلاعات ملی ترکیه در دمشق بار دیگر توجه‌ها را به تحولات سوریه و سلسله رایزنی‌های منطقه‌ای و بین‌المللی پیرامون این کشور جلب کرده است. همزمانی این دیدار درست بعد از پیشنهاد طرح اسرائیلی پرواز ممنوع در جنوب سوریه و دیدار دو روز گذشته تام باراک نماینده آمریکا در سوریه و ایمن الصفدی وزیر خارجه اردن با مقامات سوری نمی‌تواند موضوعی اتفاقی باشد. دیدارهای روزهای اخیر نشان از چانه‌زنی و هماهنگی برای پیش‌برد طرح اسرائیل دارد.

در میان کشورهای اسلامی، دولت فعلی ترکیه متاسفانه یکی از اصلی‌ترین تامین کنندگان اقتصادی و تجاری رژیم صهیونی محسوب می‌شود. طی دو سال گذشته و پس از آغاز تجاوز نظامی رژیم صهیونی به نوار غزه و بالا گرفتن اعتراضات مردمی، دولت ترکیه نیز همراستا با فشار افکار عمومی مواضع به اصطلاح ضد اسرائیلی خود را تشدید کرده است. با این حال بر اساس مستندات موجود این مواضع بیشتر جنبه‌ای نمادین دارد تا حقیقی. با وجود اظهارات پر سر و صدای مقامات ترکیه و حتی رژیم اسرائیل درباره قطع روابط اقتصادی و تجاری، در عمل همکاری میان دو کشور همچنان به شکل پنهانی و حتی آشکار ادامه دارد.

در این متن به صورت بسیار کوتاه، «مدل حکمرانی دُوَیْلات» مهم‌ترین سناریوی محتمل برای آینده سوریه تشریح شده است. در این حالت، حکومت از نظر حقوقی یکپارچه است؛ اما در عالم واقع و بر روی زمین، قدرت‌های بزرگ محلی وجود دارند که هر کدام در بخشی از قلمرو حاکمیت ملی دست بالاتر را داشته و عملا قدرت را در اختیار دارند. دولت مرکزی نیز مجبور به همکاری با این قدرت‌های متنفذ محلی است. به نظر می‎رسد سناریوی «دویلات» را باید محتمل‎ترین سناریو برای آینده سوریه تلقی کرد. هرچند این سناریو در فضای عمومی کم‎تر مورد توجه قرار گرفته؛ اما هم با تاریخ سوریه و هم با واقعیت بافت جامعه این کشور همخوانی بیش‎تری دارد.

در سالهای اخیر در پی تغییر آرایش میدانی در سوریه پس از تضعیف داعش، گروه “اولی الباس” با تکیه بر گفتمان مقاومت و ناسیونالیسم عربی اعلام موجودیت کرد و در واکنش به تجاوزات رژیم صهیونیستی و اشغالگری ترکیه، خود را بخشی از محور مقاومت معرفی نمود. این گروه با وجود شباهت‌های نمادین و ایدئولوژیک با سایر گروه‌های همسو، بر استقلال سازمانی و سیاسی خود تأکید دارد.

پژاک به‌عنوان متحد اصلی پ.ک.ک، طی دو دهه‌ی اخیر به بازیگری مهم در معادلات امنیتی ایران، ترکیه و منطقه بدل شده است. با تضعیف پ.ک.ک و تغییر محاسبات راهبردی ترکیه، آنکارا اکنون شاید تلاش می‌کند از مسیر تعامل با پژاک، نقشی مؤثرتر در تحولات آینده‌ی ایران ایفا کند. این رویکرد، میتواند بخشی از بازتعریف سیاست ترکیه در قبال ایران در بستر تحولات ژئوپولیتیکی اخیر باشد.